Stopnie Harcerskie
plik PDF: stopnie_harcerskie.pdf

UWAGA: To jest wiedza z lat 2000/2001, może się różnić ok aktualnego stanu

SYSTEM STOPNI HARCERSKICH

Rola stopnia w metodzie harcerskiej

Dla harcerki i harcerza stopień jest wyzwaniem, przeszkodą do pokonania, może nawet swoistym celem interesującym dlatego, że jego osiągnięcie jest powszechnie dostrzeżone i akceptowane.

Czas zdobywania stopnia nazywamy próbą, bo daje możliwość sprawdzenia siebie, wykazania się
w konkretnym działaniu postawą, wiedzą i umiejętnościami. Próba na stopień jest dla harcerza przeżyciem pobudzającym do pracy nad sobą w kierunku określonym wymaganiami stopnia.

Dla drużynowych stopnie harcerskie są narzędziem wychowawczym czyli środkiem, przez który realizuje się program harcerskiego wychowania.

Przez stopnie drużynowi kierują zainteresowanie harcerek i harcerzy na sprawy i czynności, które same
w sobie nie zawsze są atrakcyjne, a które dla pełnego rozwoju osobowości trzeba poznać i zrozumieć. Do takich problemów należy np. zdobywanie wiedzy, dbałość o zdrowie i higienę, pomoc innym ludziom, szacunek dla przyrody... .

Przez stopnie drużynowi wprowadzają harcerki i harcerzy na drogę systematycznej pracy nad sobą. Uczą ich pokonywać kolejne progi i przekraczać granice swoich możliwości w różnych kierunkach oraz łączyć własne pragnienia i wysiłek w zespole działania.

Wymagania na stopnie

Ogłoszone przez Naczelnika wymagania na stopnie określają nowe programy rozwoju członka organizacji. Stanowią one wytyczną dla indywidualnych prób na stopnie, które harcerka i harcerz układają stosownie do swoich potrzeb i możliwości, uwzględniając przy tym oczekiwania środowiska (np. rodzina, drużyna, szkoła, gmina).

Indywidualne próby realizowane są w trakcie pracy w drużynie pod opieką zastępowych i drużynowych.

W próbach określa się wymagania jakie harcerka i harcerz powinni spełniać dla osiągnięcia poziomu dojrzałości harcerskiej na dany etapie rozwoju.

Są to wymagania dotyczące:

Postawy - czyli zachowań i nawyków, które powinni przyswoić, aby kształtować swą osobowość zgodnie
z Prawem i Przyrzeczeniem.

Wiedzy i Umiejętności - czyli poznania siebie (swoich potrzeb i możliwości), poznania i zrozumienia harcerstwa, przyrody i społeczeństwa oraz wykorzystywania tej wiedzy i stosowania tych umiejętności w życiu codziennym.

Działania - czyli podjęcia konkretnych czynności i zrealizowania konkretnych zadań wynikających
z własnych potrzeb oraz oczekiwań społeczności (dom, drużyna, szkoła, praca zawodowa, organizacje społeczne ...) i z potrzeb przyrody.

Charakterystyka systemu stopni harcerskich

System składa się z pięciu stopni, których idea została określona Uchwałą nr 27 Rady Naczelnej z dnia 10.10.1992r.

Postawę harcerki i harcerza określa Prawo i Przyrzeczenie. Wymagania stopnia mają pomóc w jej ukształtowaniu. Każdy stopień na innym poziomie określa wymagania dotyczące postawy właściwej dla harcerki i harcerza, np.:

I - CHCĘ

• staram się zasłużyć na miano harcerki lub harcerza;
• chcę i lubię przebywać w grupie jaką jest zastęp i drużyna, chętnie uczestniczę w organizowanych grach

i pracach;
• staram się poznać harcerstwo i dostosować do jego wymagań określonych w Prawie i Przyrzeczeniu.

• poszukuję, tropię i odkrywam smak harcerskiej przygody;
• szukam wzorów do naśladowania, wybierając je kieruję się kryteriami harcerskimi;
• porównuję swoje postępowanie z wymaganiami Prawa Harcerskiego.

• poznaję siebie, swoje emocje, zainteresowania i możliwości, dostrzegam swoje pozytywne i negatywne cechy;
• dostrzegam siebie na tle innych ludzi, staram się zrozumieć swoje uczucia i zachowanie wobec nich;
• szukam sytuacji, w których mogę pomóc zgodnie z wyrażoną w Przyrzeczeniu szczerą wola.

• świadomie kształtuję swą osobowość według kryteriów Prawa Harcerskiego;
• wędruję poszukując swojej drogi życiowej i swojego miejsca wśród ludzi;
• podejmuję zadania służące mojemu rozwojowi, innym ludziom i przyrodzie.

• podejmuję zadania i wyzwania wynikające z różnych ról społecznych, które pełnię;
• wypełniam rzetelnie swoje obowiązki rodzinne, harcerskie, zawodowe, obywatelskie i inne;
• w swoich działaniach kieruję się systemem wartości określonych w Prawie i Przyrzeczeniu.

• rozwój duchowy - uczę się być, aby żyć w zgodzie z Naturą (rozwijanie uczuć, budowanie systemu wartości, kształtowanie zasad moralnych, światopoglądu);
• rozwój społeczny - poszukuję swego miejsca wśród ludzi, uczę się działać (rodzina, grupa, społeczność lokalna);
• rozwój fizyczny - ćwiczę swe ciało, aby być sprawnym (zdrowie, sprawność fizyczna, techniki harcerskie);
• rozwój intelektualny - uczę się, aby wiedzieć jakim być w działaniu (wiedza o Polsce o harcerstwie, zainteresowania, kultura).

• ochotniczka - młodzik,
• tropicielka - wywiadowca,
• samarytanka - ćwik,
• wędrowniczka - harcerz orli,
• harcerka Rzeczypospolitej - harcerz Rzeczypospolitej.

• Harcerka i harcerz zdobywają stopnie indywidualnie w trakcie swojej pracy w zastępie i drużynie.
• Podstawą do zaplanowania przez harcerkę i harcerza własnej drogi rozwoju są wymagania stopni ogłaszane przez Naczelnika ZHP.
• Harcerka i harcerz swoją próbę na stopień układają z zastępowymi i drużynowymi. W poszczególnych stopniach określa się wymagania, jakie harcerka i harcerz muszą spełnić dla osiągnięcia poziomu dojrzałości harcerskiej na danym stopniu rozwoju, tzn. Jak powinni się zachowywać w określonych sytuacjach i jakie nawyki przyswoić oraz co powinni wiedzieć i umieć.
• Rady drużyn i kapituły stopni mogą określić szczegółowy tryb przeprowadzania próby i przyznawania stopni pod warunkiem jego zgodności z systemem stopni uchwalonym przez Radę Naczelną.
• Zaliczanie wymagań na stopnie odbywa się w formie przyjętej przez drużynę (szczep, hufiec).
• Zdobywanie pierwszego stopnia jest równoznaczne z podjęciem próby ZHP określonej Uchwałą RN. Nadrzędną przy konstruowaniu próby ZHP dla wstępujących do Związku jest idea stopnia właściwa dla określonego poziomu. Zakończenie próby ZHP i zdobycie pierwszego stopnia jest warunkiem dopuszczenia do Przyrzeczenia Harcerskiego.
• Stopnie przyznają drużynowi na wniosek rad drużyn lub kapituł stopni.
• Przyznanie stopnia drużynowi ogłaszają w rozkazie.
• Zdobycie stopnia potwierdza się wpisem do książeczki harcerskiej i oznaczeniem na mundurze zgodnie
• z tradycją środowiska (nabicie na krzyżu harcerskim lub nabicie na pagonach).
• W szczególnych przypadkach
• wędrowniczka, harcerz orli oraz harcerka i harcerz Rzeczypospolitej za zgodą drużynowych mogą zdobywać stopnie pod opieką instruktorów lub harcerzy w danym stopniu, spoza własnej drużyny;
• do prowadzenia prób wędrowniczki, harcerza orlego oraz harcerki i harcerza Rzeczypospolitej można powołać kapitułę przy szczepie lub hufcu, do której wejdą instruktorzy i posiadający ten stopień harcerze.

OCHOTNICZKA Chce być harcerką. Chętnie uczestniczy w życiu drużyny. Stara się wykazać samodzielnością i zaradnością. Poznaje życie w grupie i zasady harcerskiego zachowania.

Warunki próby:

• Zna Prawo i Przyrzeczenie harcerskie.
• Uczestniczy w zbiórkach zastępu i drużyny.
• Stara się codziennie spełnić dobry uczynek.
• Zdobędzie przynajmniej dwie sprawności.

• Zna godło, barwy i hymn narodowy, wie, kto stoi na czele państwa.
• Zna symbolikę Lilijki i Krzyża harcerskiego oraz symbolikę koniczynki.
• Wie, kto i kiedy założył skauting oraz kto tworzył harcerstwo na ziemiach polskich.
• Pozna historię i tradycję swojej drużyny oraz jej obrzędy i pieśni z nimi związane, zna jej bohatera.

• Pomaga w domu.
• Uczestniczy w przygotowaniu świąt rodzinnych.

• Czyta i gromadzi swoje ulubione książki, korzysta z biblioteki.
• Brała udział w przygotowaniu imprezy organizowanej przez zastęp lub drużynę.

• Potrafi zachować się w różnych sytuacjach.
• Dba o zdrowie i higienę, codziennie gimnastykuje się.
• Dba o porządek wokół siebie
• Stara się uczyć języka obcego w sposób dla niej dostępny.

• Rozwija swoją spostrzegawczość.
• Umie przygotować siebie i swój ekwipunek do marszu.
• Potrafi poruszać się po swojej miejscowości.
• Potrafi przekazać informację, wezwać pomoc, wykonać samodzielnie proste zadanie.
• Umiejętnie gospodaruje własnym kieszonkowym.
• Kompletuje swój mundur.

• Udzieli pierwszej pomocy w najprostszych przypadkach.
• Potrafi wskazać kierunek północny.
• Dotrze do określonego miejsca po znakach patrolowych.
• Umie nawiązać łączność w terenie.
• Umie zastosować kilka węzłów.
• Umie rozpalić ogień.
• Poznała elementy musztry harcerskiej.

• Umie zachować się w lesie.
• Wykona jakąś pracę na rzecz przyrody.
• Opiekuje się rośliną lub zwierzęciem.

TROPICIELKA Szuka swego miejsca w drużynie. Wyszukuje zadania i sytuacje, w których potrzebna jest pomoc. Spostrzegawczością, uczynnością i odwagą potwierdza swoją harcerską postawę.

Warunki próby:

• Stara się postępować zgodnie z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim.
• Uczestniczy w biwakach z nocowaniem oraz wycieczkach drużyny i swojego zastępu.
• Codziennie spełnia dobry uczynek.
• Zdobywa kolejne sprawności.

• Poszukuje informacji o swojej miejscowości i gminie.
• Zna ważniejsze fakty z historii harcerstwa, poszerza wiedzę o współczesnym ZHP, wie, jak jest zorganizowany światowy ruch skautowy.
• Poznała stopnie i funkcje w ZHP oraz sposoby ich oznaczania na mundurze.
• Poznaje życie i działalność sławnych Polek.

• Wywiązuje się z powierzonych jej obowiązków domowych.
• Interesuje się historią swojej rodziny.
• Przygotowała prosty posiłek dla rodziny.

• Ma ulubionych bohaterów książkowych.
• Czyta pisma dla młodzieży.
• Uczestniczy w imprezach kulturalnych.
• Przygotowała spotkanie towarzyskie w gronie rówieśników.

• Dba o higienę swego ciała, podnosi swoją sprawność fizyczną.
• Zna swój cykl biologiczny.
• Potrafi ubrać się stosownie do okazji
• Stara się spędzać czas według ułożonego przez siebie planu, realizuje swoje zainteresowania, zdobyła kartę rowerową.
• Ćwiczy znajomość języka obcego.

• Według swego projektu urządziła pokój lub własny kąt.
• Potrafi gospodarować powierzonymi środkami (np. na wycieczce, biwaku, obozie), bierze udział w pracach zarobkowych na rzecz zastępu lub drużyny.
• Przygotowała posiłek w warunkach polowych.
• Przeprowadziła zwiad harcerski.
• Trafi do wskazanych miejsc w swojej miejscowości, potrafi posługiwać się rozkładem jazdy PKP.
• Samodzielnie skompletuje ekwipunek polowy.

• Zna zastosowanie leków znajdujących się w apteczce polowej.
• Poszerza umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
• Umie posługiwać się busolą.
• Zbudowała proste urządzenie przydatne na biwaku.

• Zainteresowała się ochroną przyrody, wie, gdzie znajdują się w Polsce parki narodowe, rozpoznaje rośliny
• i zwierzęta chronione.
• Dokarmia zimą zwierzęta.
• Oszczędnie gospodaruje wodą, dba o jej czystość.

SAMARYTANKA Współtworzy życie swojej drużyny. Dokonuje wyboru specjalności lub kierunku rozwoju zainteresowań. Stara się poznać siebie, pracuje nad swoim charakterem. Dostrzega potrzeby innych, stara się je zrozumieć i próbuje pomóc. Dzielnie pokonuje trudności.

Warunki próby:

• W swoim zachowaniu kieruje się Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim.
• Uczestniczyła w obozie harcerskim.
• Podjęła służbę w odpowiedzi na potrzeby swego środowiska.
• Zdobywa kolejne sprawności.

• Poszerza wiedzę o regionie, w którym żyje, zna jego najważniejsze atuty i problemy.
• Poznała dzieje harcerstwa, wie jaką rolę odegrały w nim harcerki, poszerza wiedzę o Światowym Stowarzyszeniu Dziewcząt - Przewodniczek i Dziewcząt - Skautek.
• Zna strukturę organizacyjną ZHP.

• Dba o dom rodzinny, wypełnia stałe obowiązki domowe.
• Obsługuje będący w codziennym użytkowaniu sprzęt gospodarstwa domowego.

• Czyta czasopisma i książki z wybranej dziedziny.
• Bierze udział w życiu kulturalnym społeczności lokalnej.
• Zorganizowała wyprawę zastępu lub drużyny na imprezę kulturalną.

• Dba o swoje zdrowie i sylwetkę, wpisała do swojego rozkładu stałych zajęć czas na uprawianie sportu.
• Rozumie szkodliwość dla zdrowia tytoniu, alkoholu i narkotyków.
• Dba o swój wygląd.
• Zna swoje słabości i stara się je przezwyciężać.
• Rozwija swoje zainteresowania.
• Potrafi porozumieć się w obcym języku w prostych sytuacjach.
• Wybrał kierunek dalszej nauki.

• Załatwi w urzędzie powierzone sprawy.
• Przedstawiła projekt imprezy zarobkowej lub stałej pracy wzbogacającej budżet drużyny.
• Zorganizowała posiłek i nocleg w warunkach polowych.
• Skompletowała ekwipunek obozowy.

• Potrafi udzielić pomocy w nagłych wypadkach, kieruje się podstawową zasadą w medycynie “Przede wszystkim nie szkodzić”.
• posługuje się w terenie mapą turystyczną.
• Zbudowała urządzenie obozowe według własnego projektu.
• Potrafi zastosować kilka węzłów.

• Przeprowadziła zwiad ekologiczny, znalazła sobie pole służby na rzecz środowiska.
• Wie, które tereny w Polsce są zagrożone ekologicznie.
• Stosuje zioła w domowym leczeniu.

WĘDROWNICZKA Wędrowniczkę cechuje kultura osobista, dzielność odpowiedzialność i niepokój twórczy - ciągłe wędrowanie i poszukiwanie. Wędrowniczka poszukuje swojego miejsca w życiu i społeczeństwie. Stara się poznać świat i rozumieć ludzi. Dba o zdrowie i sprawność fizyczną. Wędrując poznaje potrzeby innych i stara się im pomóc. Kierując się Prawem Harcerskim buduje własny system wartości. DOJRZEWA.

Warunki próby:

• Aktywnie pracuje w drużynie lub innym zespole harcerskim.
• Ukończyła 16 lat.
• Stawia sobie cele i stara się je realizować zgodnie z przyjętym planem.
• Rozwija pozytywne cechy swego charakteru i zwalcza słabości.

• Pogłębia wiedzę o Polsce.
• Poznaje dorobek ludzkiej cywilizacji.
• Zdobywa umiejętności fachowe wybranej dziedzinie.
• Doskonali język obcy.
• Rozwija swoje zainteresowania.

• Rozumie ideę harcerstwa.
• Zna historię ruchu harcerskiego, orientuje się w problemach harcerek w ZHP.
• Stara się rozumieć siebie i innych uznając ich prawo do odmienności.
• Rozumie zasady demokracji.
• Próbuje zrozumieć wydarzenia w kraju i za granicą.

• Znalazła dla siebie teren stałej służby.
• Wyspecjalizowała się w wybranej technice harcerskiej.
• Przeszła “próbę szlaku” według wymogów swojego środowiska.
• Zorganizowała imprezę (pracę) zarobkową, zbilansowała jej efekty.
• Przyjmuje na siebie współodpowiedzialność za dom rodzinny.
• Utrzymuje kontakt (np. korespondencyjny) ze skautką lub skautem z innego kraju.
• Przeprowadziła zwiad ekologiczny lub społeczny, podjęła zadania na rzecz środowiska naturalnego
• i społeczności lokalnej.
• Prowadzi zdrowy i racjonalny tryb życia.

HARCERKA RZECZYPOSPOLITEJ Harcerkę Rzeczypospolitej cechuje rozwaga, tolerancja, konsekwencja i niezawodność. Harcerka Rzeczy-pospolitej realizuje w życiu ideały harcerskie. Kształtuje swój styl i osobowość. Potrafi godzić różne role społeczne, w rodzinie, w pracy, działalności społecznej. Odważnie podejmuje trudne problemy. DZIAŁA.

Warunki próby:

• Wie kim jest, co jest dla niej ważne i dlaczego.
• Jest wędrowniczką.

• Doskonali się w wybranej dziedzinie wiedzy lub aktywności ludzkiej (np. zdobyła zawód, rozpoczęła studia, założyła firmę itp.). Posługuje się językiem obcym. Zapoznała się z wybranym osiągnięciem w dziedzinie wiedzy, myśli lub ideałów (wybór wg wskazówek opiekunki próby).
• Poszukuje w życiu ludzi, miejsc i wydarzeń, dzięki którym poznaje nowe wartości.

• Rozumie swoje prawa i obowiązki obywatelskie wynikające z Konstytucji RP.
• Zna Statut ZHP, rozumie procedury demokratycznego podejmowania decyzji w ZHP.
• Jest tolerancyjna. Stara się rozumieć ludzi posługujących się innymi systemami wartości. Stara się akceptować ludzi takimi, jakimi są.
• Zdobywa wiedzę potrzebną do założenia rodziny i prowadzenia domu. Rozumie rolę kobiety w życiu rodziny.

• W okresie próby poddała ocenie pełnione przez siebie role społeczne - czy spełnia je należycie, czy są zgodne z jej systemem wartości, z jej pragnieniami, dążeniami i oczekiwaniami.
• Jest aktywna społecznie. Bierze czynny udział w działaniach na rzecz środowiska naturalnego
• i społeczności lokalnej. Inicjuje je i organizuje. Inspiruje tworzenie więzi międzyludzkich w środowisku swego działania.
• Potrafi zarobić na własne wydatki. Umie bilansować własne dochody i wydatki, sporządzać budżet i żyć według niego.
• Swoją wiedzę i umiejętności wykorzystuje do własnego rozwoju oraz dla dobra innych ludzi i kraju.

MŁODZIK Chce być harcerzem. Chętnie uczestniczy w życiu drużyny. Stara się wykazać samodzielnością i zaradnością. Poznaje życie w grupie i zasady harcerskiego zachowania.

Warunki próby:

• Zna Prawo i Przyrzeczenie harcerskie.
• Uczestniczy w zbiórkach zastępu i drużyny.
• Stara się codziennie spełnić dobry uczynek.
• Zdobędzie przynajmniej dwie sprawności.

• Zna godło, barwy i hymn narodowy, wie, kto stoi na czele państwa.
• Zna symbolikę Lilijki i Krzyża harcerskiego.
• Wie, kto i kiedy założył skauting oraz kto tworzył harcerstwo na ziemiach polskich.
• Pozna historię i tradycję swojej drużyny oraz jej obrzędy i pieśni z nimi związane, zna jej bohatera.

• Pomaga w domu.
• Uczestniczy w przygotowaniu świąt rodzinnych.

• Czyta i gromadzi swoje ulubione książki, korzysta z biblioteki.
• Brał udział w przygotowaniu imprezy organizowanej przez zastęp lub drużynę.

• Potrafi zachować się w różnych sytuacjach.
• Dba o czystość osobistą i swój wygląd.
• Dba o porządek wokół siebie
• Stara się uczyć języka obcego w sposób dla niego dostępny.
• Uprawia sport.

• Rozwija swoją spostrzegawczość.
• Umie przygotować siebie i swój ekwipunek do marszu.
• Potrafi poruszać się po swojej miejscowości, zdobył kartę rowerową.
• Potrafi przekazać informację, wezwać pomoc, wykonać samodzielnie proste zadanie.
• Kompletuje swój mundur.

• Udzieli pierwszej pomocy w najprostszych przypadkach.
• Wskaże kierunek północny za pomocą słońca, gwiazd oraz kompasu.
• Dotrze do określonego miejsca po znakach patrolowych.
• Umie nawiązać łączność w terenie.
• Umie zastosować kilka węzłów, sprawnie posługuje się sprzętem pionierskim.
• Umie zastosować elementy musztry harcerskiej.

• Umie zachować się w lesie.
• Wykona jakąś pracę na rzecz przyrody.
• Opiekuje się rośliną lub zwierzęciem.

WYWIADOWCA Szuka swego miejsca w drużynie. Wybiera zadania i sytuacje, w których potrzebna jest pomoc. Spostrzegawczością, uczynnością i odwagą potwierdza swoją harcerską postawę.

Warunki próby:

• Stara się postępować zgodnie z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim.
• Uczestniczy w biwakach z nocowaniem oraz wycieczkach drużyny i zastępu.
• Codziennie spełnia dobry uczynek.
• Zdobywa kolejne sprawności.

• Poszukuje informacji o swojej miejscowości i gminie.
• Zna ważniejsze fakty z historii harcerstwa, poszerza wiedzę o współczesnym ZHP, wie, jak jest zorganizowany światowy ruch skautowy.
• Poznał stopnie i funkcje w ZHP oraz sposoby ich oznaczania na mundurze.
• Poznał bliżej życie i działalność wybranej postaci z dziejów Polski, potrafi uzasadnić swój wybór.

• Ma stałe obowiązki domowe.
• Interesuje się historią swojej rodziny.

• Ma ulubionych bohaterów książkowych.
• Czyta prasę młodzieżową, interesuje się wydarzeniami w kraju i za granicą.
• Uczestniczy w imprezach kulturalnych.
• Ma kolegów i wie, za co ich ceni.

• Stosuje zasady higieny w życiu codziennym i w warunkach polowych.
• Stara się spędzać czas według ułożonego przez siebie planu, realizuje swoje zainteresowania.
• Ćwiczy znajomość języka obcego.
• Dba o zdrowie i kondycję fizyczną, wykazał się poprawą wyników w wybranej przez siebie dyscyplinie.
• Potrafi ubrać się stosownie do okazji, jest regulaminowo umundurowany i utrzymuje swój mundur
• w czystości.

• Potrafi gospodarować powierzonymi środkami (np. na biwaku, wycieczce, obozie). Bierze udział w pracach zarobkowych na rzecz zastępu lub drużyny.
• Przygotował posiłek w warunkach polowych.
• Dotarł w nieznane miejsce na podstawie opisu.
• Przeprowadził zwiad harcerski na zadany temat.
• Samodzielnie skompletuje ekwipunek polowy.

• Zna i stosuje leki z apteczki polowej.
• Doskonali umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
• Porusza się w nieznanym terenie korzystając z busoli.
• Potrafi rozstawić i zwijać namioty, konserwuje sprzęt obozowy.
• Zbudował proste urządzenie biwakowe, przy budowie urządzeń biwakowych stosuje liny i węzły.

• Zainteresował się ochroną przyrody, wie, gdzie znajdują się w Polsce parki narodowe, rozpoznaje rośliny
• i zwierzęta chronione.
• Dokarmia zimą zwierzęta.
• Oszczędnie gospodaruje wodą w domu i w terenie.

ĆWIK Współtworzy życie swojej drużyny. Dokonuje wyboru specjalności lub kierunku rozwoju zainteresowań. Stara się poznać siebie i pracuje nad swoim charakterem. Dostrzega potrzeby innych, stara się je zrozumieć i próbuje pomóc. Dzielnie pokonuje trudności.

Warunki próby:

• W swoim zachowaniu kieruje się Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim.
• Uczestniczył w obozie harcerskim.
• Podjął służbę w odpowiedzi na potrzeby swego środowiska.
• Zdobywa kolejne sprawności.

• Poszerza wiedzę o regionie, w którym żyje, zna jego najważniejsze atuty i problemy.
• Poznał dzieje harcerstwa, poszerza wiedzę o Światowej Organizacji Skautowej.
• Zna strukturę organizacyjną ZHP.

• Dba o dom rodzinny, wypełnia stałe obowiązki domowe.
• Potrafi stwierdzić przyczynę i ewentualnie naprawić będący w codziennym użytkowaniu sprzęt gospodarstwa domowego.

• Czyta czasopisma i książki z wybranej dziedziny.
• Interesuje się wybraną dziedziną kultury, bierze udział w życiu kulturalnym społeczności lokalnej.
• Zorganizował wyprawę zastępu lub drużyny na imprezę kulturalną lub sportową.

• Wybrał dziedzinę aktywności fizycznej lub dyscyplinę sportu, którą systematycznie zajmuje się i uprawia.
• Rozumie szkodliwość dla zdrowia tytoniu, alkoholu i narkotyków.
• Rozwija swoje zainteresowania.
• Potrafi porozumieć się w obcym języku w najprostszych sytuacjach.
• Wybrał kierunek dalszej nauki.
• Umie zachować się na imprezach kulturalnych i sportowych oraz w miejscach publicznych.

• Załatwi w urzędzie powierzone sprawy.
• Zorganizował posiłek i nocleg w warunkach polowych.
• Przedstawił projekt imprezy zarobkowej lub stałej pracy wzbogacającej budżet drużyny.
• Skompletował ekwipunek obozowy.

• Potrafi udzielić pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, kieruje się podstawową zasadą w medycynie "Przede wszystkim nie szkodzić". Umie zorganizować transport chorego.
• Potrafi wędrować według mapy i szkicu.
• Poznał zasady organizowania kilkudniowych wędrówek, przedstawił własną propozycję wędrówki zastępu.
• Nawiązuje łączność w terenie przy pomocy różnych środków.
• Samodzielnie zaprojektował i zbudował urządzenie na obozie.

• Przeprowadził zwiad ekologiczny, znalazł sobie pole służby na rzecz środowiska.
• Wie, gdzie w Polsce znajdują się tereny zagrożone ekologicznie.
• Uczestniczył w zabezpieczeniu terenu obozowania przez zanieczyszczeniem i szkodami ekologicznymi, pracował na rzecz lasu.

HARCERZ ORLI Harcerza orlego cechuje kultura osobista, dzielność odpowiedzialność i niepokój twórczy - ciągłe wędrowanie i poszukiwanie. Harcerz orli poszukuje swej drogi życiowej, odkrywa świat swoich zainteresowań. Odkrywa swoje pasje życiowe i dąży do mistrzostwa w wybranych dziedzinach. Dba o zdrowie i sprawność fizyczną. Dostrzega problemy i potrzeby społeczne. Kierując się Prawem Harcerskim buduje swój system wartości. DOJRZEWA.

Warunki próby:

• Aktywnie pracuje w drużynie lub innym zespole harcerskim.
• Ukończył 16 lat.
• Stawia sobie cele i stara się je realizować zgodnie z przyjętym planem.
• Rozwija pozytywne cechy swego charakteru i zwalcza słabości.

• Pogłębia wiedzę o Polsce.
• Zdobywa wiedzę fachową w wybranej dziedzinie.
• Doskonali język obcy.
• Rozwija swoje zainteresowania.
• Interesuje się wydarzeniami w kraju i za granicą.

• Rozumie ideę harcerstwa.
• Zna historię ruchu harcerskiego, orientuje się we współczesnych problemach harcerstwa.
• Stara się rozumieć siebie i innych uznając ich prawo do odmienności.
• Rozumie zasady demokracji.
• Rozumie wpływ sytuacji ekologicznej na jakość życia ludzi.

• Znalazł dla siebie pole stałej służby.
• Wyspecjalizował się w wybranej technice harcerskiej.
• Przeszedł “próbę szlaku” według wymogów swojego środowiska.
• Zorganizował imprezę (pracę) zarobkową, zbilansował jej efekty.
• Podejmuje działania kształcące fachowość w różnych dziedzinach.
• Utrzymuje kontakt (np. korespondencyjny) ze skautką lub skautem z innego kraju.
• Stara się być odpowiedzialny za dom rodzinny.
• Przeprowadził zwiad ekologiczny lub społeczny, aktywnie uczestniczy w życiu społeczności, do której należy.
• Dokonał wyczynu na granicy swoich możliwości.

HARCERZ RZECZYPOSPOLITEJ Harcerza Rzeczypospolitej cechuje rozwaga, tolerancja, konsekwencja i niezawodność. Harcerz Rzeczypospolitej prowadzi życie w harcerskim stylu. Posiada własny system wartości oparty na Prawie Harcerskim. Potrafi godzić różne role społeczne, w rodzinie, pracy, działalności społecznej. Odważnie podejmuje trudne problemy. DZIAŁA.

Warunki próby:

• Wie kim jest, co jest dla niego ważne i dlaczego.
• Jest harcerzem orlim.

• Doskonali się w wybranej dziedzinie wiedzy lub aktywności ludzkiej (np. zdobył zawód, uprawnienia państwowe, rozpoczął studia, założył firmę itp.). Posługuje się językiem obcym. Zapoznał się z wybranym osiągnięciem w dziedzinie wiedzy, myśli lub ideałów (wybór wg wskazówek opiekuna próby).
• Poszukuje w życiu ludzi, miejsc i wydarzeń, dzięki którym poznaje nowe wartości.

• Rozumie swoje prawa i obowiązki obywatelskie wynikające z Konstytucji RP.
• Zna Statut ZHP, rozumie procedury demokratycznego podejmowania decyzji w ZHP.
• Stara się rozumieć ludzi posługujących się innymi systemami wartości. Jest tolerancyjny. Spróbował poznać bliżej i zrozumieć kogoś, kogo nie rozumiał i nie akceptował, spróbował przekazać mu swoje poglądy.
• Przeczytał odpowiednie książki lub uczestniczył w kursie przygotowującym do planowania rodziny i świadomego podjęcia obowiązków wynikających z jej założenia.

• Prowadzi zdrowy i racjonalny tryb życia. Ma osiągnięcia w zakresie walki o ochronę środowiska naturalnego.
• W okresie próby poddał ocenie pełnione przez siebie role społeczne - czy spełnia je należycie, czy są zgodne z jego systemem wartości, z jego pragnieniami, dążeniami i oczekiwaniami.
• Jest aktywny społecznie. Podjął zadanie potrzebne w środowisku swego działania.
• Osiągnął sukces, który zawdzięcza sobie samemu i swojej skuteczności. Ten rezultat osiągnął przemyślanym i konkretnym działaniem.
• Potrafi zarobić na własne wydatki umie bilansować własne dochody i wydatki, sporządzać budżet i żyć według niego.
• Swoją wiedzę i umiejętności wykorzystuje do własnego rozwoju oraz dla dobra innych ludzi i kraju.