Wiedzajnik Harcerski
Poradnik łączności
oparty na Poradołączniku pwd. Beaty Stacherżak
plik PDF: lacznosc.pdf

UWAGA: To jest wiedza z lat 2000/2001, może się różnić ok aktualnego stanu

"Trzech synów matka miała, dwóch słynęło z mądrości
a trzeci co był głupi poszedł do łączności"

I właśnie dzisiaj słów kilka o łączności. Drużynowemu może wydawać się, że realizując plan pracy drużyny, tak naprawdę nie ma wcale styczności z ową łącznością. Jednak wystarczy się chwilkę zastanowić, trochę pomyśleć i dojdzie się do wniosku, że przecież moja drużyna posiada plan alarmowy, posługuje się różnego rodzaju sygnalizacją - chociażby alfabetem Morse'a, biega po znakach patrolowych. To właśnie i wiele innych rzeczy składa się na łączność o której zaraz będzie trochę więcej na kolejnych stronach owego Poradołącznika.

Spis treści

Plan alarmowy

Czasem zastępy lub cała drużyna muszą dla wykonania jakiegoś konkretnego zadania spotkać się w błyskawicznym tempie. Szczególnie często takie sytuacje zdarzyć się mogą na początku roku szkolnego, kiedy nie jest jeszcze ustalony precyzyjny terminarz zbiórek. Powszechnie stosowanym w takich sytuacjach środkiem porozumienia się drużyny lub zastępu jest plan alarmowy. Oczywiście, aby dawał on oczekiwany rezultat, musi działać sprawnie i niezawodnie.

Czy zawsze tak działa? Co zrobić by nie zawodził?

Po pierwsze i chyba najważniejsze, powinien być szczegółowo opracowany - najlepiej już na jednej z pierwszych zbiórek. Po drugie znany wszystkim członkom zastępu lub drużyny. Na tym się jednak nie kończy. Teraz trzeba wyjaśnić na czym on tak naprawdę polega. Powszechnie wiadomo, że jedna osoba nie jest w stanie przekazać wszystkim wiadomości, więc wystarczy narysować mały schemacik, który wiele wyjaśni. 

I teraz każdy już wie, że jeżeli dotrze wiadomość do Jarka to on ma powiadomić Kasię, która powiadamia Zosię, a w razie jej nieobecności zostawia wiadomość i tym samym powiadamia następną osobę. Aby wszystko się udało, a zastępowy lub drużynowy miał pewność, że wiadomość dotarła do wszystkich, dobrze by było, żeby ostatnia osoba ujęta w "łańcuchu" alarmowym powiadomiła zastępowego lub drużynowego. Wystarczy tak niewiele zrobić,
a prawdę mówiąc bardzo wiele sobie ułatwić.

Sygnalizacja

Alfabet Morse'a

Poczciwy staruszek, jakim jest alfabet Morse'a, ponieważ powstał w 1832 r. wcale się nie zestarzał i w dalszym ciągu używany jest w sygnalizacji - mimo wielu nowości w dziedzinie łączności i sygnalizacji. Konieczność znajomości sygnalizacji przez nas jest tak oczywista, że trudno sobie wyobrazić by harcerka czy harcerz nie znali przynajmniej alfabetu Morse'a.

Owego alfabetu można nauczyć się za pomocą uzmysławiania sobie obrazów przypominających kreski i kropki. Jest jednak łatwiejsza metoda przyswojenia sobie tej wiedzy poprzez wyrazy pomocnicze. A oto i one:
 
A:  • —  a-zot

B:  — • • • bo-ta-ni-ka

C:  — • — •co-raz-moc-niej

D:  — • •  do-li-na

E:  •  ełk

F:  • • — •  fi-lan-tro-pia

G:  — — •  gos-po-da

H:  • • • •  ha-la-bar-da

I:  • •  i-gła

J:  • — — —  jed-no-kon-no

K:  — • —  ko-la-no

L:  • — • •  le-mo-nia-da

M:  — —  mo-tor

N:  — •  no-ga

O:  — — —  o-pocz-no

P:  — • • —  pe-lo-po-nez

R:  • — •  re-tor-ta

S:  • • •  sa-ha-ra

T:  —  tom

U:  • • —  ur-sy-nów

W:  • — —  wi-no-rośl

Y:  — • — — york-hull-o-xford

Z:  — — •• zło-to-ry-ja

1:  • — — — —

2:  • •  — —  —

3:  • • • — —

4:  • • • • —

5:  • • • • •

6:  — • • • •

7:  — — • • •

8:  — — — • •

9:  — — — — •

0:  — — — — —

Gdy w sylabie pojawi się litera "O" zapisujemy to jako — (kreskę),
a gdy w sylabie nie ma litery "O" zapisujemy jako • (kropkę). Np. wyrazem pomocniczym dla litery "A" jest Azot, czyli kropka i kreska.

Patrole i stacje sygnalizacyjne

Patrol sygnalizacyjny, to coś, co składa się z stacji nadawczej i odbiorczej. W skład takiego patrolu wchodzi zawsze czterech lub sześciu ludzi (sygnalista, pisarz, dowódcy patrolu; ci ostatni kontrolują wtórnie tekst nadawanej i odbieranej treści), czyli jednym słowem patrol sygnalizacyjny nie składa się, jak by się mogło wydawać z przyrządów lecz z ludzi.

Natomiast stacje ustawiają się na widocznym miejscu - najlepiej na wzgórzu, mając jednak z tyłu tło lasu lub pagórka w celu lepszej widoczności.

Nadawanie depeszy zaczyna się wywołaniem stacji odbiorczej. Sygnalista przyjmuje postawę zasadniczą tzn. trzyma tarcze lub chorągiewki w dole obok nóg. Następnie wymachiwaniem nad głową chorągiewkami lub podnoszeniem tarczy nad głowę daje znak do stacji odbiorczej o gotowości nadania depeszy. Z chwilą otrzymania znaku zrozumienia(podniesieni tarcz lub chorągiewek nad głową i trzymanie ich do chwili, gdy stacja nadawcza zaprzestanie nadawania znaku wołania), rozpoczynamy nadawanie depeszy.

Po skończeniu wyrazu nadajemy znak "koniec słowa" wyrażający się podniesieniem chorągiewek lub tarcz do góry, aż do momentu otrzymania tego samego znaku ze stacji odbierającej depeszę.

Końcowy znak (zakończenie zdania) to dwukrotne powtórzenie znaku "koniec słowa". Zakończenie depeszy - ten sam znak powtórzony 3-krotnie.

Niezrozumienie lub pomyłka - wielokrotne machanie jedną chorągiewką lub tarczą - najmniej siedem razy.

Jeżeli stacja odbiorcza nie jest gotowa do przyjęcia depeszy nadaje znak czekania przez zasygnalizowanie "as" kropka kreska i trzy kropki. Jest to umowna przerwa na pięć minut. Dalsza zwłoka musi być podana treścią - dlaczego nie można przeprowadzić normalnych czynności sygnalizacyjnych.

Tarcze i chorągiewki sygnalizacyjne

Tarcze sygnalizacyjne są przeważnie w rozmiarze 40x40 cm. Są dwukolorowe (biało-czerwone lub z zależności od terenu w innym kolorze) - kolor jest rozdzielony po linii przekątnej.

Chorągiewki sygnalizacyjne są w podobnych barwach. Rozmiar chorągiewek 40x40 cm. Inne proporcje rozmiarów chorągiewek są dozwolone, byleby spełniały swoje zadanie (dobrze widoczne przy sygnalizacji).

Sygnalizacja świetlna

W nocy również możemy posługiwać się alfabetem Morse'a tymi samymi znakami co przy sygnalizacji tarczami lub chorągiewkami.

Kropka oznacza błysk światła przez jedną sekundę, kreska - błysk światła przez trzy sekundy.

Znaki haseł są następujące:

  • "wołam" - długi błysk światła nadawany seryjnie;
  • "rozumiem" - ciągły błysk światła;
  • "koniec słowa" - trzymamy światło zapalone aż do otrzymania znaku "rozumiem" z drugiej stacji;

  • "pomyłka" - szereg krótkich błysków.
Wezwanie stacji do nadawania podajemy za pomocą litery "K" (długi błysk, krótki błysk, długi błysk). Potwierdzenie odbioru otrzymujemy za pomocą litery "R" (krótki błysk, długi błysk, krótki błysk).

Likwidacja stacji i koniec przesyłania depesz oznajmiamy sygnałem "koniec słowa" - czyli skrótem "KS" dwukrotnie powtórzonym (długi błysk, krótki błysk, długi błysk, trzy krótkie błyski).

Sygnalizacja semaforowa

Sygnalizacja semaforowa jest sposobem sygnalizacyjnym porozumiewania się na mniejsze odległości, powszechnie stosowana w marynarce.

Porozumiewanie się systemem semaforowym odbywa się za pomocą dwóch chorągiewek o wymiarze 30x40 cm przeważnie dwubarwnych. Każdy znak semaforowy przedstawia układ figuralny, powstający z odpowiedniego układu ramion.

Telefon polowy

Na obozach - zwłaszcza w większych zgrupowaniach - często stosowanym środkiem łączności jest telefon polowy. Może się zdarzyć, że wielu z nas po raz pierwszy będzie miało do "czynienia" z telefonem polowym. Warto więc zapoznać się w skrócie z jego działaniem.

Aparat telefoniczny polowy składa się z pudła bakelitowego lub drewnianego zawierającego części składowe aparatu i baterie. W górnej części pudła znajduje się mikrotelefon (słuchawka) ze sznurem czterożyłowym. Na mikrotelefonie znajduje się przycisk - oznaczony znakiem rozpoznawczym Pm - do "zamykania obwodu mikrofonowego". Znaczy to, że przycisk ten nie naciśnięty automatycznie wyłącza rozmowę. Jeżeli podniesiemy słuchawkę musimy nacisnąć na rączce przycisk Pm (lub przekręcić - bo są i tak skonstruowane przyciski Pm) i dopiero wówczas można mówić do mikrotelefonu. 

Rozmowę telefoniczną rozpoczynamy przez pokręcenie korbką. Pokręceniem korbki uruchamiamy induktor, którego prąd uruchamia dzwonek w aparacie wywoławczym (w obozie do którego dzwonimy). Po zgłoszeniu się stacji wywoławczej rozpoczynamy rozmowę (pamiętając o naciśnięciu przycisku Pm).

Radiotelefon

Młodszym bratem i nowocześniejszym środkiem łączności od telefonu polowego jest radiotelefon.

Choć obsługa radiotelefonu jest trudniejsza - spróbujmy zagłębić się w tajniki obsługi tego urządzenia łącznościowego.

Radiotelefon jest połączeniem aparatu radiowego nadawczo-odbiorczego z telefonem. Zastosowanie tego środka łączności jest wszechstronne. Znajduje się na statkach, w pociągach, samochodach. Radiotelefon jest również w użyciu patroli łącznościowych pieszych.

Radiotelefon składa się z następujących zespołów: nadajnika, odbiornika, mikrofonu, zasilacza. Wszystkie te zespoły są zmontowane w skrzynce z lekkiego metalu lub tworzywa sztucznego. Zasięg aparatury zależny jest od mocy radiotelefonu i warunków terenowych. Przeciętny zasięg działania - 4 kilometry.

Sposób obsługi jest następujący: na pokrywie radiotelefonu są umieszczone odpowiednie napisy objaśniające i pokrętła (gałki-przełączniki) służące do uruchomienia aparatu.

Uruchamia się radiotelefon w następujący sposób: załączamy zasilanie, następnie wysuwamy składaną antenę teleskopową. Z kolei załączamy wtyczkę mikrofonu (słuchawkę) w zacisk. Uruchamianie następuje przez naciśnięcie ruchomego styku na rączce. Pokrętłem ustawiamy odpowiedni kanał rozmowy (aparat jest przystosowany do pracy na czterech zdalnie wybieranych kanałach o długościach: 9,35-6,25 m, 4,55-3,95 m, 3-1,66 m, 1,92-1,72 m). Siłę głosu regulujemy pokrętłem aż do pełnej słyszalności. Bierzemy następnie mikrofon do ucha i rozmawiamy.

 

| Strona główna wiedzajnika |